SURVIVAL

Τα Χαρτογραφικά φορητά GPS, είναι συνδυασμένα με δραστηριότητες όπως η ορειβασία, το κυνήγι κι άλλες ενασχολήσεις, μακριά ως συνήθως από τις ανθρώπινες κοινότητες και τον "πολιτισμό".
Αυτές οι όμορφες και περιπετειώδεις δραστηριότητες όμως, εμπερικλείουν συχνά μικρότερους ή μεγαλύτερους κινδύνους για τους λάτρεις τους.
Αιφνίδια επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα, τραυματισμός, αποφόρτιση ή βλάβη του Gps όταν μόνο αυτό "γνωρίζει" την επιστροφή στην αφετηρία μας, περιοχή χωρίς σήμα κινητής τηλεφωνίας, έλλειψη νερού ή τροφής σε περίπτωση που εγκλωβιστούμε σε αφιλόξενο μέρος και άλλα πολλά θα μας απασχολήσουν σε αυτό το topik.


1) Για να μη μείνει το GPS από μπαταρία

Θα ήταν ειλικρινά πολύ ατυχές το να ξεμείνει κανείς από gps σ' ένα παντελώς άγνωστο μέρος, με επικίνδυνο ανάγλυφο εδάφους και με δυσμενή καιρικά φαινόμενα όπως σφοδρή χιονοθύελλα. Σε μια τέτοια περίπτωση μόνο η οθόνη ενός αξιόπιστου τοπογραφικού gps θα μπορούσε να μας οδηγήσει είτε στην αφετηρία μας, είτε στο πλησιέστερο ξωκλήσι, μαντρί, σπηλιά ή το όποιο πλησιέστερο σημείο καταφυγής.

Για να μη γίνουμε ποτέ μάρτυρες μιας τέτοιας κατάστασης, οφείλουμε να εφαρμόζουμε με θρησκευτική ευλάβεια τους εξής κανόνες:

• Φροντίζουμε, το αυτονόητο, να ξεκινήσουμε την υπαίθρια δραστηριότητά μας με γεμάτες μπαταρίες στο gps μας.
  

• Πάντα έχουμε αρκετές επιπλέον μπαταρίες μαζί μας.
  

• Να θυμόμαστε πάντα ότι σε άγνωστα μέρη χρησιμοποιούμε το gps ΜΟΝΟ ως εργαλείο και ΜΟΝΟ όταν το χρειαζόμαστε και ΠΟΤΕ άσκοπα ως παιχνίδι.
  

• Φροντίζουμε να γνωρίζουμε πλήρως τη λειτουργία και το χειρισμό του gps πριν την εξόρμησή μας.
  

• Φροντίζουμε να προμηθευτούμε από την αγορά έναν ηλιακό φορτιστή και έναν φορητό φορτιστή για το gps μας.
  

Ίσως κάποιοι αναρωτηθούν, που "κολλάει" η θεματική ενότητα "Survival" εντός του my garmin sat nav.
Ίσως πάλι, πολλοί να θεωρούν ότι τα προϊόντα της Garmin, πωλούνται μόνο σε καταστήματα ηλεκτρονικών ειδών και απευθύνονται σε αγοραστικό κοινό απλώς ως συσκευές πλοήγησης.
Η αλήθεια όμως είναι, ότι, οι συσκευές της Garmin, αποτελούν βασικό μέρος ενός kit επιβίωσης κι ως εκ τούτου, πωλούνται και στα καταστήματα που εξειδικεύονται στο χώρο της επιβίωσης του ανθρώπου. Αξίζει να αναφερθεί, ότι, στα καταστήματα αυτά, τα Garmin, πωλούνται όχι μόνο ως μεμονωμένες συσκευές αλλά και ως μέρος ενός συνολικού πακέτου με είδη επιβίωσης. Αυτό βέβαια, δε θα το συναντήσουμε να συμβαίνει στην Ελληνική αγορά, για λόγους που δεν είναι επί του παρόντος. Όμως, σε χώρες του εξωτερικού, δεν εννοείται σοβαρό κιτ επιβίωσης, αν μέσα του δεν περιλαμβάνει μια συσκευή της Garmin...!
O λόγος που η Garmin έχει κατακτήσει βασική θέση ανάμεσα στα είδη επιβίωσης, είναι προφανέστατος, νομίζω, και δε χρειάζεται ανάλυση για όσους γνωρίζουν έστω επιδερμικά τις δυνατότητες και ικανότητες των συσκευών της.

Χωρίς διάθεση διαφήμισης, παραθετω παρακάτω φωτογραφίες με είδη επιβίωσης όπως έχουν επιλεγεί από επαγγελματίες επιβιωτές.

Το να είμαστε ικανοί να διαβάζουμε και να σχεδιάζουμε ένα χάρτη είναι μόνο η αρχή για να μπορέσουμε να βρούμε το δρόμο μας. Πρέπει να μάθουμε να μεταφράζουμε τα σημάδια που συναντάμε στο έδαφος και στον ουρανό. Αν δεν έχετε πυξίδα υπάρχουν πολλοί τρόποι για να κατασκευάσετε μια μόνοι σας. Ο ήλιος και τα άστρα μπορούν να σας προσανατολίσουν. Ένα πλήθος μεθόδων είναι στη διάθεσή σας προκειμένου να βρείτε τη σωστή κατεύθυνση είτε στο βόρειο, είτε στο νότιο ημισφαίριο.
 
ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΑ ΣΗΜΑΔΙΑ
Πριν ξεκινήσετε για την οποιαδήποτε εξόρμηση, μελετήστε από πριν τις πληροφορίες για το έδαφος, εφοδιαστείτε με ότι χάρτες μπορείτε και χαράξτε τη πορεία σας. Απομνημονεύετε τη μορφολογία του εδάφους, τη φορά τον ρευμάτων των ποταμών, τα υψώματα, τα ιδιαίτερα γνωρίσματα της περιοχής, τους ανέμους και τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν.
 
ΧΑΡΤΕΣ
Διαλέξτε τους χάρτες σας προσεκτικά, ώστε η κλίμακά τους να είναι αυτή που χρειάζεστε και να περιλαμβάνουν χρήσιμες πληροφορίες. Ένας λεπτομερέστατος χάρτης, που δείχνει το κάθε μονοπάτι και κτίσμα της περιοχής, δεν είναι κατάλληλος για οδήγημα στην εθνική οδό. Σε αυτή τη περίπτωση θα πρέπει να έχετε μαζί σας αρκετούς χάρτες, οι οποίοι θα καλύψουν όλη τη διαδρομή. Από την άλλη, οι χάρτες για τους αυτοκινητιστές δεν παρέχουν τις απαραίτητες πληροφορίες για το βαδιστή.
Εγώ προσωπικά, χρησιμοποιώ τους στρατιωτικούς χάρτες του Σοβιετικού Κόκκινου Στρατού τους οποίους μπορείτε να κατεβάσετε δωρεάν από [Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.] και το υπόμνημά του από [Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]
 
Χάρτες και έδαφος
Το ύψος στους χάρτες που είναι ανάγλυφοι σημειώνεται σε τακτικά διαστήματα, συνήθως κάθε 50 ή 10 μέτρα, ανάλογα με το μετρικό σύστημα. Όλα τα σημεία που έχουν το ίδιο ύψος ενώνονται με μια γραμμή που ονομάζεται ισοϋψής καμπύλη. Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτές οι καμπύλες έχουν οβάλ σχήμα. Αν κόβονται από μια άλλη γραμμή σε κάποιο σημείο τους, αυτό σημαίνει ότι εκεί υπάρχει μια απότομη αλλαγή ύψους, που σημαίνει ότι σ’ εκείνο το σημείο υπάρχει ένας μεγάλος βράχος, μια χαράδρα ή ένας γκρεμός. Αν οι καμπύλες βρίσκονται κοντά η μία με την άλλη, αυτό σημαίνει απότομη αλλαγή ύψους. Αντίθετα, μεγάλες αποστάσεις δείχνουν ότι η ανωφέρεια είναι ομαλή.
Η μόνη γραμμή πάνω στο χάρτη που διακρίνεται εύκολα είναι της παραλίας, αν και μερικές φορές μπορεί να είναι εσφαλμένη, λόγω της ποικιλομορφίας των ακτών. Μπορείτε όμως να φανταστείτε τις καμπύλες σαν τις άκρες επιπέδων δίσκων που απέχουν εξίσου μεταξύ τους, η μία πάνω στην άλλη. Αυτό όμως που δε μπορείτε να είναι τι υπάρχει από τη μια καμπύλη ως την άλλη, αν δηλαδή αυτές οι επιφάνειες είναι ομαλές ή όχι. Μπορείτε να υποθέσετε τι εμπόδια θα αντιμετωπίσετε ανάμεσα στα 10 αυτά μέτρα, αλλά δεν είναι δυνατό να είστε σίγουροι.


 
Διαβάζοντας τους χάρτες
Θυμηθείτε ότι ο χώρος μεταξύ των καμπυλών είναι οριζόντια σημεία, που θεωρητικά βρίσκονται στο ίδιο ύψος κι όχι η πραγματική απόσταση της πλαγιάς του βουνού. Μετριούνται δε με μονάδες που δείχνουν σχετικές θέσεις κι όχι με βάση τον ορίζοντα.
Ένα από τα συνηθισμένα σφάλματα είναι να συγκρίνουμε τις ισοϋψείς καμπύλες που δείχνουν μια ανωφέρεια στο έδαφος, με τις μονάδες που φανερώνουν τη μεταξύ τους απόσταση. Στη κλίμακα όμως σε ένα χάρτη 1:50.000 τα πραγματικά 10 μέτρα αντιστοιχούν με 0,2 χιλιοστά στο χάρτη.
 
Κλίμακα
Πριν αρχίσετε να χρησιμοποιείτε ένα χάρτη βεβαιωθείτε ότι καταλαβαίνετε τη κλίμακά του. Αυτή είναι τυπωμένη είτε σαν γραμμή εκεί που όπου είναι σημειωμένα τα χιλιόμετρα, είτε σαν αντιστοιχία, δηλαδή 1:50.000, που σημαίνει ότι αυτό που βλέπετε στο χάρτη, στη πραγματικότητα είναι 50.000 φορές μεγαλύτερο.
 
Υπόμνημα
Πρέπει εκτός του χάρτη, να έχετε τυπωμένο μαζί σας και το υπόμνημά του όπου εξηγούνται τα σύμβολα που χρησιμοποιήθηκαν για να παραστήσουν φυσικά εμπόδια ή ποτάμια, δρόμους, κτίρια, άλση και βάλτους, ακτές διαφόρων ειδών κλπ.
Δεν απεικονίζονται όλα τα χαρακτηριστικά σημάδια σε ακριβή κλίμακα. Δρόμοι και μονοπάτια συμβολίζονται από ένα σταθερού μεγέθους σύμβολο και όχι με τις πραγματικές τους διαστάσεις και οι χείμαρροι με τα ποτάμια είναι σχεδον όμοια.
Όταν εξοικειωθείτε με τα σύμβολα, τότε θα αντλείτε πολλές χρήσιμες πληροφορίες από τους χάρτες σας.
 
Ο βορράς στους χάρτες
Οι χάρτες πάντα χωρίζονται από ένα πλέγμα οριζόντιων και κάθετων ευθειών, που βασίζονται στις μοίρες του γεωγραφικού πλάτους και μήκους. Οι ευθείες αυτές δεν είναι πάντα ένδειξη βορρά – νότου. Θυμηθείτε ακόμα ότι και η πυξίδα δείχνει το μαγνητικό κι όχι τον πραγματικό βορρά. H διαφορά αυτή ποικίλει ανάλογα με το σημείο της γης όπου βρίσκεστε και επιπλέον λόγω της ελαφριάς αλλαγής που παρατηρείται στο μαγνητικό βορρά. Καλό θα είναι να γνωρίζετε αυτές τις διαφορές. Αλλά και μια γενικότερη γνώση περί του προσανατολισμού θα σας βοηθήσει να προσαρμόσετε το χάρτη σας στο τόπο που βρίσκεστε.
Αν έχετε ρυθμιζόμενη πυξίδα κι έναν χάρτη που ξέρετε πόσο αποκλίνουν από τον πραγματικό βορρά, μπορείτε να τα συνδυάσετε με προσοχή τόσο καλά, που ακόμα και με κακή ορατότητα ή με εμπόδια που να σας κρύβουν τον ορίζοντα, να βρείτε απόλυτα τον προσανατολισμό σας.
Πολλοί χάρτες αναφέρουν την απόκλιση ή την κατεύθυνση του μαγνητικού βορρά. Αν ο δοκός σας δεν τον αναφέρει, αναζητήστε τον πολικό αστέρα (θα το δούμε παρακάτω πως).
 
Τοπική μαγνητική απόκλιση
Όταν ο χάρτης δεν το αναφέρει σαν στοιχείο, θα βρείτε την τοπική μαγνητική απόκλιση στρέφοντας την πυξίδα σας προς τον πολικό αστέρα. Σημειώστε τη διαφορά ανάμεσα στην ένδειξη της πυξίδας και το σημείο του βορρά.
Ευθυγραμμίζοντας την πυξίδα με τις γραμμές του χάρτη ανακαλύπτετε αν υπάρχει απόκλιση. Αν αποφασίσετε να ακολουθήσετε πορεία με βάση τον μαγνητικό βορρά, μην ξεχάσετε να αντισταθμίσετε την απόκλιση.
Η σωστή ανάγνωση ενός χάρτη είναι απαραίτητη για όσους σχεδιάζουν οποιαδήποτε εξόρμηση, ιδιαίτερα σε ορεινή περιοχή. Στην αγορά υπάρχουν πυξίδες εφοδιασμένες με πολλές διαβαθμίσεις, κλίμακες και κατευθυντήριες γραμμές που διευκολύνουν τον προσανατολισμό. Ελέγξτε τις και ζητήστε να σας τις εξηγήσουν λεπτομερώς.
Σε μια κατάσταση ανάγκης πιθανό να χρειαστεί να τα βγάλετε πέρα χωρίς υπερσύγχρονα μέσα. Αν δε μπορείτε να κάνετε τις απαραίτητες διορθώσεις, τότε ελέγχετε συνέχεια την πορεία σας, βάσει των χαρακτηριστικών που βλέπετε γύρω σας.
 
Μετρώντας αποστάσεις
Οι ευθύγραμμες αποστάσεις μπορούν να μετρηθούν με τη βοήθεια οποιουδήποτε ίσιου αντικειμένου που θα το συγκρίνετε με τη γραμμή κλίμακας, ή θα το πολλαπλασιάσετε με την αντιστοιχία που είναι τυπωμένη πάνω στο χάρτη σας. Οφιοειδείς και τεθλασμένες διαδρομές μετριούνται με ένα σκοινί ή με μια κλωστή που μετά θα τεντωθεί για να συγκριθεί με τα μέτρα του χάρτη σας, όπως προηγουμένως.
 
Φτιάξτε τους δικούς σας χάρτες
Αν δεν είστε τυχερός να κρατάτε μαζί σας ένα χάρτη, τότε πρέπει να τον σχεδιάσετε μόνος σας. Έτσι θα βρίσκετε πάντα το δρόμο της επιστροφής στην κατασκήνωση ή στο σημείο καταφυγής, αν απομακρυνθείτε κάποια στιγμή από αυτή.
Δεν είναι δυνατό να προσδιορίσετε ακριβώς τις καμπύλες, αλλά θα μηχανευτείτε μόνοι σας ένα σύστημα για να τις μάθετε.
Βρείτε ένα καλό παρατηρητήριο και εξετάστε το ύψος από ψηλά. Αν σκαρφαλώσετε  σ’ ένα δέντρο, ίσως να έχετε πανοραμική θέα. Σημειώστε τη διεύθυνση των κορυφών των βουνών και μετρήστε πόσες από αυτές φαίνονται καθαρά. Πιθανόν ανάμεσά τους να κυλάει κάποιος χείμαρρος και γύρω τους να υπάρχουν κι άλλες περιοχές που δε φαίνονται. Σχεδιάστε ένα γενικό κατατοπιστικό χάρτη, όπου θα αφήσετε πολλά κενά σημεία. Αυτά θα τα συμπληρώσετε σιγά – σιγά, καθώς θα μαθαίνετε περισσότερα πράγματα με τις συνεχείς εξερευνήσεις.
Καταγράψτε κάθε ενδιαφέρον στοιχείο στο χάρτη σας. Αυλάκια, βράχους, απομονωμένα δέντρα, υψώματα με περίεργο σχήμα που θα χρησίμευαν σαν σημεία αναγνώρισης και τέλος περιοχές με διαφορετική βλάστηση. Σχεδιάστε τις θέσεις όπου τοποθετήσατε παγίδες, τις φωλιές των ζώων, καλές τοποθεσίες για εύρεση τροφής και καύσιμης ύλης ή λιθαριών κατάλληλων για εργαλεία. Μην επαναπαυτείτε στη μνήμη σας ή σε αόριστες περιγραφές, για να μπορέσετε να τα καταφέρετε ευκολότερα.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ...

Πως βρίσκουμε τη κατεύθυνση
Οι σκιές είναι ένας πολύ αποτελεσματικός τρόπος εύρεσης των τεσσάρων σημείων του ορίζοντα.

Σ’ ένα επίπεδο σημείο, καθαρίστε το έδαφος. Τοποθετήστε ένα ραβδί όσο πιο κάθετα γίνεται. Σημειώστε που πέφτει η σκιά του, αφήνοντας ένα σημάδι, πχ μια πέτρα. Περιμένετε τουλάχιστον 15 λεπτά και σημειώστε το νέο σημείο της σκιάς. Ενώστε τα δυο σημεία και θα έχετε τη διεύθυνση ανατολή – δύση.  Το πρώτο σημάδι είναι η δύση. Η διεύθυνση βορράς νότος βρίσκεται όταν τραβήξετε τη μεσοκάθετο της ευθείας ανάμεσα στα 2 σημεία. 
Τη μέθοδο αυτή μας τη διδάσκει πολύ ωραία το παρακάτω βιντεάκι.













Με οδηγό το ρολόι
Ένα κλασικό ρολόι με 2 δείκτες βοηθά στην ανεύρεση της κατεύθυνσης, αρκεί να δείχνει τη σωστή τοπική ώρα, χωρίς διαφοροποίηση λόγω καλοκαιριού.
Κρατήστε το ρολόι σε οριζόντια θέση. Στοχεύετε τον ήλιο με τον ωροδείκτη. Βρείτε το κάθετο του τριγώνου που σχηματίζεται από τον ωροδείκτη και την ευθεία που δείχνει η ώρα 12. Αυτή είναι η κατεύθυνση βορρά - νότου.

  

Αυτοσχέδιες πυξίδες
Ένα κομμάτι μεταλλικού σύρματος - μια βελόνα ραψίματος είναι ιδανική - που έχετε τρίψει για αρκετή ώρα πάνω σε μεταξωτό ύφασμα, θα μαγνητιστεί, κι όταν τη κρεμάσουμε θα δείχνει προς το βορρά. Ο μαγνητισμός δεν είναι βέβαια μεγάλης διάρκειας και θα πρέπει η μύτη της βελόνας να τρίβεται συχνά. 
Κρεμάστε τη βελόνα από τη μια ίσια κλωστή κάνοντας θηλιά, ώστε να ισορροπήσει. Κάθε στρίψιμο της κλωστής πρέπει να αποφεύγεται.
Τρίβοντας τη βελόνα μ' ένα μαγνήτη, που καλό θα είναι να έχετε πάντα μαζί σας, μαγνητίζεται πολύ πιο αποτελεσματικά απ' το μεταξωτό ύφασμα. Θυμηθείτε ότι το τρίψιμο πρέπει να γίνεται ξεκινώντας από τη μια πλευρά προς την άλλη, ΚΑΙ ΜΟΝΟ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ.








Επιπλέουσα βελόνα
Μια κρεμαστή βελόνα είναι εύχρηστη όταν βρίσκεστε καθ' οδόν, αλλά στη κατασκήνωση ή τη στάση που κάνετε, μια καλύτερη μέθοδος είναι να ακουμπήσετε τη βελόνα σ' ένα  κομμάτι χαρτί, ένα χόρτο κι αφήστε να επιπλεύσει στο νερό.



Με οδηγό τα άστρα - πολικός αστέρας
Οι βασικοί αστερισμοί για να βρούμε τον βορρά είναι η Μεγάλη Άρκτος και ο Ωρίων που φαίνεται ότι κυκλώνουν τον πολικό αστέρα. Αυτοί οι αστερισμοί εμφανίζονται διαφορετικές ώρες, που ποικίλουν ανάλογα με το γεωγραφικό πλάτος. Ο καθένας από τη θέση του βοηθάει στον εντοπισμό του πολικού αστέρα (ένα πολύτιμο βοήθημα προσανατολισμού, γιατί βρίσκεται πάνω από τον βόρειο πόλο), μέχρις ότου μάθετε να τον ξεχωρίζετε αμέσως. 

Το παρακάτω βιντεάκι μας μαθαίνει πως να βρίσκουμε τον πολικό αστέρα.

Προϊόντα της Garmin, ίσως κάποιοι από εμάς να μη το γνωρίζουμε, είναι αναπόσπαστο κομμάτι του βασικού ατομικού εξοπλισμού σε ανεπτυγμένους στρατούς. 
Ειδικά σε επίλεκτες στρατιωτικές δυνάμεις, προϊόντα της Garmin αποτελούν μέρος του ατομικού κιτ επιβίωσης των μαχητών. 

Παρακάτω παραθέτω κάποιους ενδεικτικούς συνδέσμους που αναφέρονται σε αυτό.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Το παρακάτω άρθρο, σε επιμέλεια και απόδοση στα Ελληνικά από την Stratos’ Sphere, δημοσιεύτηκε την 6η Μαΐου από τον Joe Marshall (http://personalliberty.com/2013/05/06/one-year-in-hell/) και μιλάει για τη φρίκη του πολέμου σε μια πόλη της Βοσνίας, στις αρχές της δεκαετίας του 1990.

Η μετάφραση μπορεί να μην είναι ιδανική σε ορισμένα σημεία. Υποτίθεται ότι έχει μεταφερθεί από τα Βοσνιακά στα Γαλλικά και από εκεί στα Αγγλικά (σ.μτφ.: και μετά στα Ελληνικά). Ωστόσο, μερικά πράγματα, όπως η  φρίκη του πολέμου για παράδειγμα, δε γίνεται να χαθούν στη μετάφραση:

  -Είμαι από τη Βοσνία. Μεταξύ του 1992 και του 1995 ζήσαμε στην κόλαση. Επέζησα αποκλεισμένος για έναν χρόνο στο Μόσταρ (που  πριν ήταν μια πανέμορφη πόλη 6.000 κατοίκων), χωρίς ύδρευση, ηλεκτροδότηση, καύσιμα, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, σώματα ασφαλείας, δίκτυα διανομής ή οποιοδήποτε είδος παραδοσιακής υπηρεσίας, κεντρικής διοίκησης ή επικοινωνίας με τον έξω κόσμο.
Η πόλη μας αποκλείστηκε από το στρατό κατά τη διάρκεια του πολέμου· και για ένα χρόνο σχεδόν, η ζωή στην πόλη μετατράπηκε σε εφιάλτη. Δεν υπήρχε ούτε αστυνομία, ούτε στρατός. Υπήρχαν οπλισμένες ομάδες· αυτές οι ομάδες είχαν αναλάβει την υπεράσπιση και προστασία σπιτιών και οικογενειών.
Όταν ξεκίνησαν όλα αυτά, κάποιοι από εμάς είμασταν καλύτερα προετοιμασμένοι. Αλλά οι περισσότερες γειτονικές οικογένειες είχαν αποθέματα τροφής μόνο για μερικές μέρες. Μερικοί είχαν πιστόλια – κάποιοι λίγοι είχαν Καλάσνικοφ ΑΚ-47 ή καραμπίνες.
Μέσα σε έναν ή δύο μήνες, άρχισαν να δημιουργούνται συμμορίες, οι οποίες κατέστρεφαν τα πάντα. Τα νοσοκομεία, για παράδειγμα, μετατράπηκαν σε σφαγεία… Δεν υπήρχε πλέον αστυνόμευση. Περίπου το 80% του προσωπικού των νοσοκομείων είχε φύγει. Εγώ ήμουν τυχερός. Η οικογένειά μου ήταν σχετικά μεγάλη (15 άτομα σε μια μεγάλη μονοκατοικία, έξι περίστροφα, τρία Καλάσνικοφ) και επιβιώσαμε (οι περισσότεροι).
Οι Αμερικανοί έριχναν εφόδια με αλεξίπτωτα κάθε περίπου 10 ημέρες, για να βοηθούνται οι αποκλεισμένες πόλεις, αλλά αυτό δεν ήταν ποτέ αρκετό. Ορισμένοι, πολύ λίγοι, είχαν κήπους. Οι πρώτες φήμες για ανθρώπους που πέθαιναν από την πείνα και το κρύο κυκλοφόρησαν περίπου τρεις μήνες μετά από την αρχή του αποκλεισμού. Εμείς αφαιρέσαμε όλες τις ξύλινες πόρτες, τις ξύλινες κάσες από τα παράθυρα και τα ξύλινα πατώματα από γειτονικά ερειπωμένα σπίτια και κάψαμε όλα τα έπιπλα που μπορούσαμε να βρούμε, για να ζεσταθούμε. Πολλοί πέθαναν από ασθένειες, ειδικά από το νερό (δύο στη δική μου οικογένεια). Πίναμε κυρίως βροχόνερο και τρώγαμε περιστέρια και ποντίκια.
Το χρήμα σύντομα έχασε την αξία του. Επιστρέψαμε στην εποχή της ανταλλακτικής οικονομίας, δηλαδή της ανταλλαγής αγαθών. Για μια κονσέρβα tushonka (κρέας), μπορούσες να έχεις μια γυναίκα. Είναι δύσκολο να μιλάς γι’ αυτό, αλλά είναι αλήθεια. Οι περισσότερες γυναίκες που πουλούσαν το σώμα τους ήταν απελπισμένες μητέρες.
Όπλα, πυρομαχικά, κεριά, αναπτήρες, αντιβιοτικά  βενζίνη, μπαταρίες και τροφή – γι’ αυτά τα αγαθά, μαχόμασταν σαν ζώα. Υπό τέτοιες περιστάσεις, όλα και όλοι αλλάζουν. Οι άνθρωποι γίνονται τέρατα. Ήταν τρομακτικό και αηδιαστικό ταυτόχρονα.
Η φράση «η ισχύς εν τη ενώσει» είχε απόλυτο νόημα εδώ. Κάποιος που ζούσε μόνος του, θα κατέληγε νεκρός, αργά  ή γρήγορα, ακόμα και αν ήταν οπλισμένος. Ήταν μόνο θέμα χρόνου.
Σήμερα, ακόμα και με όλα αυτά να έχουν περάσει, εγώ και η οικογένειά μου είμαστε καλά προετοιμασμένοι για οτιδήποτε. Και έχουμε πείρα. Δεν έχει σημασία τι θα συμβεί – σεισμός, πόλεμος, τσουνάμι, εξωγήινοι, τρομοκράτες, οικονομική κατάρρευση, λαϊκή εξέγερση, οτιδήποτε.

Ο οδηγός επιβίωσης για τέτοιες ανεξέλεγκτες καταστάσεις ακολουθεί παρακάτω. Αν θα έπρεπε ωστόσο να σας δώσω μόνο μία συμβουλή, θα ήταν η εξής: Δεν θα επιβιώσετε μόνοι σας. Συγκεντρώστε τα μέλη της οικογένειάς σας και επιλέξτε αξιόπιστους φίλους.

Ασφαλής μετακίνηση μέσα στην πόλη
Η πόλη ήταν χωρισμένη σε κοινότητες που εκτείνονταν ανά μερικά οικοδομικά τετράγωνα. Στο δικό μας δρόμο (15 με 20 σπίτια) είχαμε φτιάξει ομάδες περιπολίας (πέντε οπλισμένους άνδρες σε εβδομαδιαία βάρδια) για να προσέχουν για συμμορίες ή άλλους εχθρούς.
Όλες οι ανταλλαγές γίνονταν στο δρόμο. Πέντε χιλιόμετρα μακριά ήταν ένας δρόμος αποκλειστικά για ανταλλαγές, πολύ καλά οργανωμένος, αλλά το να πας εκεί ήταν πολύ επικίνδυνο, λόγω των ελεύθερων σκοπευτών. Για να μην αναφέρουμε τον κίνδυνο να δεχτείς επίθεση από ληστές. Εγώ πήγα εκεί μόνο δύο φορές μέσα στο διάστημα αυτό, όποτε χρειάστηκα κάτι πολύ σπάνιο (φάρμακα και κυρίως αντιβιοτικά).
Κανείς δε χρησιμοποιούσε αυτοκίνητο μέσα στην πόλη. Οι δρόμοι ήταν μπλοκαρισμένοι από ερείπια και εγκαταλελειμμένα οχήματα. Η βενζίνη ήταν πανάκριβη και δυσεύρετη.
Αν χρειαζόταν να μετακινηθεί κάποιος, αυτό γινόταν τη νύχτα. Ποτέ μην μετακινείστε μόνοι σας ή σε πολύ μεγάλες ομάδες – πάντα δυο ή τρεις άνθρωποι. Να μετακινείστε οπλισμένοι, με γρηγοράδα, μέσα στις σκιές και να περνάτε τους δρόμους ανάμεσα από ερείπια ή άλλα αντικείμενα που σας καλύπτουν, ποτέ στο ανοιχτό πεδίο.
Υπήρχαν συμμορίες των 10 ως 15 ανδρών, αλλά και μερικές των 50 ατόμων. Αλλά δεν κινδύνευες μόνο από αυτούς. Υπήρχαν ακόμα και απλοί, καθημερινοί άνθρωποι όπως εγώ κι εσείς, πατεράδες και παππούδες, που σκότωναν και λήστευαν. Δεν υπήρχαν «καλοί» και «κακοί» άνθρωποι. Οι περισσότεροι ήταν κάπου ανάμεσα και έτοιμοι για τα χειρότερα.

Θέρμανση
Ζεσταινόμασταν καίγοντας πόρτες και έπιπλα. Γύρω από την πόλη δεν υπήρχαν πολλά δάση. Η πόλη μας ήταν πολύ όμορφη. Είχε εστιατόρια, κινηματογράφους, σχολεία, ακόμα και αεροδρόμιο. Μέσα στους πρώτους δυο μήνες του αποκλεισμού, κάθε δέντρο στους δρόμους, στις γειτονιές, στα πάρκα της πόλης είχε κοπεί για καύσιμο.
Χωρίς ηλεκτρισμό για μαγείρεμα και θέρμανση, καίγαμε οτιδήποτε μπορούσε να καεί. Έπιπλα, πόρτες, πατώματα – αυτό το ξύλο καίγεται γρήγορα. Δεν υπήρχαν προάστια γύρω από την πόλη, ούτε φάρμες. Εξάλλου, ο εχθρός βρισκόταν εγκατεστημένος σε μικρή απόσταση έξω από την πόλη. Είμασταν περικυκλωμένοι. Ακόμα και μέσα στην πόλη μας, δεν ξέραμε ποτέ ποιος θα ήταν ο εχθρός μας ανά πάσα στιγμή.

Χρήσιμες γνώσεις
Για να καταλάβετε καλύτερα την κατάσταση, φανταστείτε όλη την πόλη να έχει γυρίσει στην Παλαιολιθική Εποχή.
Για παράδειγμα, εγώ είχα μια μικρή δεξαμενή με υγραέριο. Δεν το χρησιμοποίησα για θέρμανση – παραήταν πολύτιμο για να το κάψω! Έφτιαξα μια αυτοσχέδια βαλβίδα και χρησιμοποίησα το αέριο για να γεμίζω αναπτήρες. Οι αναπτήρες ήταν πολύτιμοι – πώς αλλιώς θα άναβες φωτιά; Έτσι, εάν κάποιος μου έφερνε έναν άδειο αναπτήρα, θα του τον ξαναγέμιζα και θα έπαιρνα κάτι άλλο για αντάλλαγμα. Συνήθως μια κονσέρβα φαγητό ή ένα κερί.
Το κανονικό μου επάγγελμα ήταν ιατρικό, ήμουν διασώστης – να δίνω δηλαδή τις πρώτες βοήθειες. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι γνώσεις μου ήταν ο πλούτος μου. Να είστε περίεργοι και να προσπαθείτε να αποκτήσετε όσο το δυνατόν περισσότερες δεξιότητες.
Σε αυτές τις περιστάσεις, η ικανότητα να επιδιορθώνεις πράγματα είναι πολυτιμότερη από το να έχεις χρυσό. Τα πράγματα για ανταλλαγή και τα εφόδια αναπόφευκτα κάποια στιγμή τελειώνουν, αλλά τις δεξιότητές σου θα τις έχεις πάντα και θα σε κρατάνε χορτάτο. Ο γείτονάς μου, για παράδειγμα, ήξερε πώς να φτιάχνει κηροζίνη για λάμπες. Ποτέ δεν πείνασε.

Πώς θα προετοιμαζόσουν αν είχες τρεις μήνες;
Τρεις μήνες; Θα έφευγα από τη χώρα! (αστειεύομαι)
Πλέον, γνωρίζω πως οτιδήποτε μπορεί να καταρρεύσει και μάλιστα πολύ γρήγορα. Έχω συγκεντρώσει αποθέματα τροφής, ειδών υγιεινής και μπαταριών, αρκετών για να κρατήσουν για έξι μήνες.
Ζω σε ένα πολύ ασφαλές διαμέρισμα και έχω και ένα σπίτι με καταφύγιο σε ένα χωριό πέντε χιλιόμετρα μακριά. Κρατάω απόθεμα για άλλους έξι μήνες εκεί. Είναι μικρό χωριό και οι περισσότεροι κάτοικοι είναι επίσης καλά προετοιμασμένοι. Έχουν μάθει από τον πόλεμο.
Έχω τέσσερα όπλα και 2.000 φυσίγγια για το καθένα.
Έμαθα κηπουρική και έχω δικό μου κήπο. Επίσης, έχω καλό ένστικτο. Ξέρω πότε κάτι θα πάει στραβά, ακόμα και όταν όλοι γύρω μου λένε πως όλα θα πάνε καλά.
Έχω τη δύναμη να κάνω ό,τι χρειάζεται για να προστατέψω την οικογένειά μου. Όταν τα πράγματα καταρρέουν, πρέπει να είσαι έτοιμος να κάνεις «άσχημα» πράγματα για να κρατήσεις την οικογένεια και τα παιδιά σου ασφαλή.
Το να επιβιώσεις μόνος σου είναι αδύνατο. Έτσι πιστεύω. Ακόμα και εάν είσαι οπλισμένος και εκπαιδευμένος, εάν είσαι μόνος σου κάποια στιγμή θα πεθάνεις. Το έχω δει να συμβαίνει, ξανά και ξανά. Ομάδες και οικογένειες, καλά προετοιμασμένες, με δεξιότητες και γνώσεις σε πολλά διαφορετικά αντικείμενα. Πολύ καλύτερα.

Σε τι θα κρατούσες απόθεμα;
Εξαρτάται. Αν σκοπεύεις να επιβιώσεις κλέβοντας, το μόνο που χρειάζεσαι είναι όπλα και πυρομαχικά. Πολλά πυρομαχικά.
Εάν όχι, τότε θες πολλά τρόφιμα, είδη υγιεινής, μπαταρίες, μικρά ανταλλάξιμα αντικείμενα (μαχαίρια, αναπτήρες, σαπούνια κτλ). Επίσης, οινοπνευματώδη όλων των τύπων που κρατάνε για μεγάλο διάστημα. Ακόμα και το φτηνότερο ουίσκι είναι καλό για ανταλλαγή.
Πολλοί άνθρωποι πέθαναν λόγω κακών συνθηκών υγιεινής. Χρειάζεσαι απλά πράγματα σε μεγάλες ποσότητες. Για παράδειγμα, σακούλες απορριμάτων. Και χαρτί τουαλέτας. Ποτήρια και πιάτα μιας χρήσης – θα χρειαστείς πάμπολλα. Το ξέρω γιατί εμείς δεν είχαμε καθόλου.
Προσωπικά, πιστεύω πως τα είδη υγιεινής και τα φάρμακα είναι σημαντικότερα και από το φαγητό. Μπορείς να πυροβολήσεις ένα περιστέρι. Μπορείς να κόψεις ένα φυτό να φας. Δεν μπορείς όμως, ούτε να πυροβολήσεις, ούτε να φυτέψεις ένα αντισηπτικό.
Μάζεψε αντισηπτικά, απορρυπαντικά, σαπούνι, γάντια, μάσκες.
Μάθε να δίνεις πρώτες βοήθειες, να καθαρίζεις πληγές και να φροντίζεις εγκαύματα. Ακόμα και αν βρεις γιατρό, ίσως να μην μπορείς να τον πληρώσεις. Μάθε να χρησιμοποιείς αντιβιοτικά  Είναι καλό να έχεις απόθεμα.
Θα πρέπει να διαλέξεις να έχεις όσο απλούστερα όπλα γίνεται. Έχω ένα Glock .45. Μου αρέσει, αλλά είναι σπάνιο όπλο εδώ. Οπότε, έχω και δύο περίστροφα ΤΤ (όλοι έχουν τέτοια και βρίσκεις παντού πυρομαχικά γι’ αυτά).
Δεν μου αρέσουν τα Καλάσνικοφ, αλλά ισχύει κι εδώ η ίδια ιστορία: όλοι τα έχουν, άρα έχω κι εγώ.
Θα πρέπει να έχεις μικρά πράγματα που δε χτυπάνε στο μάτι. Για παράδειγμα, μια ηλεκτρογεννήτρια είναι καλή, αλλά 1.000 αναπτήρες Bic είναι καλύτεροι. Η γεννήτρια θα τραβήξει την προσοχή σε περίπτωση που δημιουργηθεί πρόβλημα, ενώ οι αναπτήρες είναι μικροί, φτηνοί και εύκολα ανταλλάξιμοι.
Για νερό, εμείς συνήθως συλλέγαμε νερό της βροχής σε τέσσερα μεγάλα βαρέλια και το βράζαμε. Είναι πολύ σημαντικό να έχεις δοχεία για νερό: βαρέλια και κουβάδες. Υπήρχε και ένα μικρό ποταμάκι, αλλά το νερό του έγινε πολύ βρόμικο, πολύ γρήγορα.


Ο χρυσός και το ασήμι, ήταν χρήσιμα;
Ναι, ήταν. Εγώ προσωπικά αντάλλαξα όλο το χρυσό που είχαμε στο σπίτι με πυρομαχικά.Το τοπικό νόμισμα έχασε την αξία του πολύ γρήγορα. Μερικές φορές, περνούσαν από τα χέρια μας ξένα νομίσματα, αλλά τα πάντα ήταν πανάκριβα. Για παράδειγμα, μια κονσέρβα φασόλια έκανε σαράντα δολάρια. Πολύ γρήγορα, γυρίσαμε στην ανταλλαγή προϊόντων.

Το αλάτι ήταν ακριβό σαν είδος για ανταλλαγή;
Ναι, αλλά ο καφές και τα τσιγάρα ήταν ακόμα ακριβότερα. Έτυχε να έχω πολλά μπουκάλια αλκοόλ και τα αντάλλαξα χωρίς πρόβλημα. Η κατανάλωση οινοπνευματωδών είχε αυξηθεί δέκα φορές σε σχέση με τον καιρό της ειρήνης. Ίσως σήμερα να ήταν πιο χρήσιμο να κρατάς απόθεμα σε τσιγάρα, αναπτήρες και μπαταρίες. Πιάνουν λιγότερο χώρο.
Όταν άρχισαν όλα αυτά, δεν ήμουν οπαδός της προετοιμασίας και της τήρησης αποθεμάτων για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Δεν είχαμε χρόνο να προετοιμαστούμε, παρά μόνο λίγες μέρες πριν αποκλειστεί η πόλη. Οι πολιτικοί επαναλάμβαναν στην τηλεόραση πως όλα ήταν υπό έλεγχο και ότι δεν θα υπήρχε πρόβλημα. Και αμέσως μετά, έπεσε ο ουρανός στο κεφάλι μας.

Πόσο δύσκολο ήταν να βρεθούν όπλα και πυρομαχικά; 
Μετά τον πόλεμο, υπήρχαν όπλα σε κάθε σπίτι. Η αστυνομία είχε κατασχέσει πολλά όπλα στην αρχή του πολέμου, αλλά υπήρχαν πολλά που ο κόσμος τα είχε κρύψει. Αυτή τη στιγμή έχω ένα όπλο νόμιμα καταχωρημένο. Σύμφωνα με το νόμο, ονομάζεται προσωρινή κατοχή. Εάν γίνουν ταραχές, η κυβέρνηση θα κατασχέσει όλα τα δηλωμένα όπλα. Ποτέ μην το ξεχνάτε αυτό.

Πολλοί άνθρωποι είχαν ένα δηλωμένο όπλο ή κυνηγετική καραμπίνα, αλλά κρατούσαν και άλλα αδήλωτα όπλα, σε περίπτωση που το πρώτο το έπαιρνε η αστυνομία. Αν γίνει το κακό και έχεις καλά πράγματα για ανταλλαγή, ίσως μπορέσεις να αποκτήσεις ένα όπλο. Αλλά να θυμάστε ότι οι δυσκολότερες ώρες είναι κατά τις πρώτες μέρες, άρα εάν δεν έχεις ήδη όπλα και πυρομαχικά, ίσως να μην έχεις αρκετό χρόνο να τα αποκτήσεις και να προστατέψεις την οικογένειά σου. Το να είσαι άοπλος μέσα σε μια κατάσταση ταραχών και χάους είναι πολύ κακή ιδέα.

Στη δική μου περίπτωση, κάποιος χρειαζόταν μια μπαταρία αυτοκινήτου για να συνδέσει πάνω της ένα ράδιο. Είχε δύο καραμπίνες. Του έδωσα την μπαταρία και πήρα και τα δύο όπλα. Μερικές φορές αντάλλαξα πυρομαχικά για τρόφιμα, ενώ μερικές εβδομάδες μετά, αντάλλαξα τρόφιμα για πυρομαχικά.

Ποτέ δεν έκανα ανταλλαγή μέσα στο σπίτι μου και ποτέ σε μεγάλες ποσότητες. Όσο λιγότεροι άνθρωποι γνώριζαν τι κρατούσα μέσα στο σπίτι μου και σε ποιες ποσότητες, τόσο καλύτερα.

Το σημαντικότερο πράγμα είναι να έχεις όσο το δυνατόν περισσότερα ανταλλάξιμα πράγματα, σε σχέση με το χώρο που διαθέτεις και την ανταλλακτική αξία των πραγμάτων. Στο τέλος, θα βρεις τι είναι αυτό που έχει τη μεγαλύτερη χρησιμότητα.

Διόρθωση: Πάντα θα έχω τα όπλα και τα πυρομαχικά σε πρώτη προτεραιότητα. Σε δεύτερη; Ίσως μάσκες οξυγόνου και φίλτρα νερού.

Οργάνωση ασφάλειας
Τα μέτρα ασφάλειας που είχαμε ήταν πολύ πρωτόγονα. Μετά τους βομβαρδισμούς, τα παράθυρα και οι στέγες ήταν σε κακή κατάσταση. Τα παράθυρα τα καλύψαμε με σάκους άμμου ή με βράχους.

Γύρω από τη μονοκατοικία μας, είχαμε ψηλό τοίχο. Την είσοδο από το δρόμο την έφραξα με χαλάσματα και σκουπίδια και χρησιμοποιούσα μια σκάλα για να περάσω πάνω από τον τοίχο. Για να μπει ή να βγει κάποιος, έπρεπε από μέσα από την αυλή να του δώσουν τη σκάλα, την οποία μετά ξανατραβούσαν μέσα.

Είχαμε έναν φίλο στον ίδιο δρόμο με εμάς, ο οποίος είχε χτίσει όλα τα περάσματα προς το σπίτι του, ακόμα και πόρτες και παράθυρα. Μετά είχε ανοίξει μια τρύπα σε έναν τοίχο, η οποία έβγαζε σε ένα διπλανό σπίτι που είχε ερειπωθεί – κάτι σαν μυστικό πέρασμα.

Αυτό τώρα ίσως ακουστεί παράξενο, αλλά τα καλύτερα προστατευμένα σπίτια ήταν εκείνα που λεηλατήθηκαν πρώτα. Στην περιοχή που έμενα υπήρχαν πανέμορφα σπίτια, περιφραγμένα με ψηλούς τοίχους, με συστήματα ασφαλείας, συναγερμούς, σκυλιά και σιδηρόφρακτα παράθυρα. Αυτά ήταν τα πρώτα σπίτια που δέχτηκαν επιθέσεις. Μερικά κράτησαν, μερικά όχι. Εξαρτιόταν από το πόσα όπλα είχαν μέσα και πόσα  χέρια που να μπορούσαν να χειριστούν όπλα.

Πιστεύω ότι η άμυνα είναι πολύ σημαντική, αλλά πρέπει να υπάρχει με τρόπο που να μην τραβάει την προσοχή. Κάνε το σπίτι σου να φαίνεται όσο το δυνατόν πιο αδιάφορο απ’ έξω.  Αν έρθει η καταστροφή και ζεις στην πόλη, χρειάζεσαι ένα απλό, καθόλου φανταχτερό μέρος, γεμάτο με όπλα και πυρομαχικά. Πόσα πυρομαχικά; Όσο το δυνατό περισσότερα.

Πλέον, έχω πόρτα ασφαλείας στο σπίτι, αλλά αυτό χρησιμεύει μόνο για το πρώτο κύμα του χάους. Μόλις περάσει αυτό, το σχέδιο είναι να φύγω έξω από την πόλη, για να συναντήσω μια μεγαλύτερη ομάδα ανθρώπων που θα έχει σχηματιστεί από φίλους και συγγενείς.

Ζήσαμε πολλά «περιστατικά» κατά τη διάρκεια του πολέμου. Δεν υπάρχει ανάγκη για λεπτομέρειες, αλλά στη δική μας περίπτωση, στο σπίτι μας, πάντα είχαμε υπεροχή σε δύναμη πυρός έναντι των εισβολέων, καθώς και ένα γερό ψηλό τοίχο από τούβλα γύρω από το σπίτι να μας προστατεύει.

Επιπλέον, τα σπίτια της γειτονιάς συνεργαζόντουσαν, έτσι ώστε να υπήρχαν πάντα οργανωμένες σκοπιές και περίπολοι έξω στους στους δρόμους. Η καλή οργάνωση και ο συντονισμός είναι εκ των ων ουκ άνευ για προστασία απέναντι σε συμμορίες.

Η άμυνα της περιμέτρου του σπιτιού είχε οργανωθεί με τα εντελώς στοιχειώδη. Όλες οι έξοδοι της αυλής είχαν μπλοκαριστεί και είχαμε αφήσει μικρές θυρίδες για να μπορούμε να πυροβολούμε προς τα έξω. Ανά πάσα στιγμή, μέσα στο σπίτι υπήρχαν πάντα τουλάχιστον πέντε μέλη της οικογένειας οπλισμένα και ετοιμοπόλεμα, ενώ ένα επιπλέον μέλος βρισκόταν έξω στο δρόμο, σε καμουφλαρισμένη και προστατευμένη σκοπιά. Όλοι είμασταν οπλισμένοι και έτοιμοι να υπερασπιστούμε τους εαυτούς μας. Δεν υπήρχε άλλη επιλογή. Δεν υπήρχε ούτε στρατός, ούτε αστυνομία.

Μέναμε μέσα στο σπίτι κατά τη διάρκεια της ημέρας, για να αποφύγουμε τα πυρά των ελεύθερων σκοπευτών. Για τον ίδιο λόγο, οι δρόμοι κατά τη διάρκεια της ημέρας ήταν εντελώς άδειοι. Οι άμυνες είχαν στηθεί αποκλειστικά με σκοπό τις μάχες από κοντινή απόσταση.

Δεν υπήρχε ρεύμα, άρα δεν είχαμε ούτε τηλεόραση, ούτε ραδιόφωνο, ούτε άλλο τρόπο να μαθαίνουμε πληροφορίες, πέρα από όσα μαθαίναμε στόμα με στόμα. Πολλοί που έβγαιναν παραέξω για να αναζητήσουν πληροφορίες, δεν επέστρεφαν ποτέ.

Μη φοράτε πράγματα αξίας σε τέτοιες εποχές και καταστάσεις. Κάποιος θα σας δολοφονήσει για να τα πάρει. Μην κουβαλάτε καν φανταχτερά όπλα, θα τραβήξουν την προσοχή, με την κακή έννοια. Ακόμα και η συμπεριφορά σας θα πρέπει να μην ξεχωρίζει.

Να σας πω κάτι; Αν κάτι συμβεί αύριο, δεν θα καταλάβει κανείς ότι κάνω κάτι διαφορετικό από όλους τους άλλους. Θα κάνω τον τρομαγμένο, τον απελπισμένο. Μπορεί και να αρχίσω να φωνάζω ή να κλαίω. Τα όμορφα ρούχα αποκλείονται εξ ορισμού. Και φυσικά, δεν πρόκειται να βγω έξω με στολή παραλλαγής ερήμου, να φωνάζω «έχω προετοιμαστεί, δε σας φοβάμαι, ελάτε αν σας βαστάει»! Όχι βέβαια, θα μείνω στο περιθώριο, μακριά από τα πολλά βλέμματα. Θα είμαι καλά προετοιμασμένος, καλά οπλισμένος και θα περιμένω να ξεκαθαρίσει η κατάσταση, μη δίνοντας αφορμές, ζυγίζοντας τις επιλογές μου, μαζί με τον καλύτερο φίλο μου ή τον αδερφό μου.

Τα υπερσυστήματα ασφαλείας και τα υπερόπλα είναι ανώφελα. Αν κάποιοι πιστεύουν ότι αξίζει να κλέψουν τα πράγματά σας, θα προσπαθήσουν να το κάνουν, ξανά και ξανά. Είναι μόνο θέμα χρόνου και δύναμης πυρός, άρα θέλετε όπλα, πυρομαχικά και χέρια.

Υγιεινή

Νερό και αποχέτευση δεν υπήρχαν. Για τουαλέτα χρησιμοποιούσαμε φτυάρια και χώμα σε μια γωνία της αυλής. Ακούγεται σιχαμερό; Ναι, ήταν. Πλενόμασταν με νερό της βροχής. Υπήρχε  και το ποτάμι κοντά μας, αλλά αυτό τις περισσότερες φορές ήταν επικίνδυνο.

Δεν είχαμε χαρτί τουαλέτας. Και να είχαμε όμως, θα το είχα ανταλλάξει με κάτι άλλο. Το πρώτο που χρειάζεσαι είναι όπλα και πυρομαχικά. Όλα τα άλλα έρχονται δεύτερα. Κυριολεκτικά, «όλα». Αν ξεχάσεις κάποια προμήθεια, πάντα θα βρεθεί κάποιος που να θέλει να το ανταλλάξει μαζί σου για κάτι που έχεις. Αλλά εάν δεν έχεις όπλα και πυρομαχικά, δεν θα έχεις τη δυνατότητα να μπεις καν σε διαπραγματεύσεις για να κάνεις ανταλλαγές.

Ασθένειες και τραυματισμοί

Οι πιο πολλοί τραυματισμοί οφείλονταν σε ανταλλαγή πυροβολισμών. Ακόμα και αν έβρισκες γιατρό, σε περίπτωση που δεν είχες φάρμακα ή ιατρικά υλικά για να χρησιμοποιήσει, οι πιθανότητες επιβίωσης ήταν πολύ μικρές.

Η υγιεινή είναι πολύ σημαντική, όπως και το να υπάρχουν επαρκή φάρμακα – ειδικά αντιβιοτικά. Τα πράγματα δεν ήταν όπως τα βλέπουμε στις ταινίες με τους υπερήρωες. Εδώ ο κόσμος πέθαινε πραγματικά και πέθαινε «για πλάκα» – από αιτίες που υπό φυσιολογικές συνθήκες θα θεωρούσαμε αστείες και ασήμαντες. Πολλοί πέθαναν από μολύνσεις απλών επιφανειακών τραυμάτων, από μόλυνση μιας γρατζουνιάς. Είχαμε πολλές δερματικές μολύνσεις και τροφικές δηλητηριάσεις. Μια απλή διάρροια μπορούσε να αποβεί θανατηφόρα λόγω αφυδάτωσης, από τη στιγμή που δεν υπήρχαν νερό και φάρμακα. Κάποιοι χρησιμοποιούσαν φαρμακευτικά φυτά (όσοι γνώριζαν να τα ξεχωρίσουν) και οινόπνευμα, αλλά μακροπρόθεσμα επιβίωνες μόνο αν είχες αρκετά φάρμακα. Ευτυχώς, λόγω της δουλειάς μου, είχα σε απόθεμα αρκετά αντιβιοτικά για τρία ή τέσσερα πιθανά περιστατικά – για την οικογένειά μου, φυσικά.

Όποια και αν είναι η αιτία της διάρροιας (μικροβιακή ή ιογενής ή λόγω στρες) που ίσως ταλαιπωρήσει κάποιον, υπάρχει ένας τρόπος να σταματήσετε το κόψιμο αμέσως.
Αναμίξτε ένα κουταλάκι καφέ ελληνικό με χυμό μισού λεμονιού, κλείστε τα μάτια και πιείτε το γρήγορα -μπαμ και κάτω- γιατί η γεύση του είναι ιδιαίτερα δυνατή όπως και η μυρωδιά του! Μπορεί να μη σας αρέσει αλλά θα σας βγάλει ασπροπρόσωπους!
Tα αλκαλοειδή συστατικά του καφέ, σε συνδυασμό με τις αντιδιαρροϊκές ιδιότητες του λεμονιού, θα έχουν άμεσο αποτέλεσμα. (Δοκιμασμένο)


Αν πάλι βρισκόμαστε μακριά από τον πολιτισμό όπου ο καφές και το λεμόνι φαντάζουν ως πολυτέλεια, καλό θα ήταν να έχουμε μεριμνήσει να έχουμε μαζί μας ένα φακελάκι με λίγη τριμμένη ρίγανη. Μια κουταλιά ρίγανη με ένα ποτήρι νερό θα σταματήσει το κόψιμο άμεσα. (Κι αυτό δοκιμασμένο πλειστάκις).

Δεν έχω κάποια σχέση με τη παρακάτω δραστηριότατα (πολύ θα ήθελα να έχω)


1o SURVIVAL adventure SCHOOL
ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΓΡΙΑ ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΠΙΝΔΟΥ
από την OVERLAND TEAM με την υποστήριξη του[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]
Γρεβενά 7-9 Νοεμβρίου 2014

Η σχολή αυτή έχει σκοπό να δημιουργήσει γνώσεις κατάλληλες για επιβίωση ανθρώπων που βρέθηκαν στην Πίνδο, με βασικές γνώσεις προσανατολισμού, κατασκευής καταφυγίων, εύρεσης νερού, επιλογής μαχαιριού , rapell, δημιουργίας κιτ επιβίωσης, πρώτων βοηθειών , αναγνώριση και ανάλυσης συγκεκριμένων ειδών της χλωρίδας της ορεινής Ελλάδος για τροφή και θεραπεία, κ.α στοιχεία πολύ σημαντικά για την επιβίωση με απώτερο στόχο να παραμείνετε ασφαλείς και δυνατοί έως επιστρέψετε στην ασφάλεια του πολιτισμού και του σπιτιού σας, είτε με τις δικές σας δυνάμεις είτε με τη βοήθεια των ομάδων διάσωσης.
Τέλος, στόχος μας είναι να μπορούμε να ζήσουμε και χωρίς εξοπλισμό και προμήθειες, έχοντας μόνο αυτά που μας δίνει η φύση και το δάσος ειδικότερα και εάν αυτό είναι το ζητούμενο, τότε μπαίνουμε σε διαδικασία επιβίωσης και αυτή η σχολή θα σας δώσει της βασικές γνώσεις να περιπλανηθείτε με ασφάλεια στην θελκτική και άγρια φύση της Πίνδου.
Απόστολος Διανέλλος

Παρασκευή 1η ημέρα Εγκατάσταση
22.00 Ενημέρωση για το πρόγραμμα στον ξενώνα.

Σάββατο 2η ημέρα Περιφερειακά της Βάλια Κάλντα
09.30 Αναχώρηση περιφερειακά της κοιλάδας της Βάλια Κάλντα . Ολη την ημέρα στο πεδίο σε μικτό δάσος μ πεύκης και ελάτης.

Εκπαιδευτική ενότητα 1
Προσανατολισμός ( Με ή χωρίς χρήση πυξίδας )
Κίνηση σε μικτό πεδίο ( Χώμα – βράχος - πυκνό δάσος )
Ιχνηλασία
Μαθήματα κόμπων και χειρισμού υλικών. ( Καραμπίνερ – σχοινιά κλπ)
Κατασκευή ατομικής καλύβας επιβίωσης.
Άναμμα φωτιάς ( με η χωρίς αναπτήρα) .
Εύρεση νερού.
Εύρεση φαγητού από το δάσος .
Αναγνώριση τοξικών φυτών .
Πρώτες βοήθειες και θεραπεία με την χρήση των φυτών .
Επιλογή και χρήση μαχαιριού .
Δημιουργία κιτ και σακιδίου επιβίωσης

Ετοιμασία φαγητού στο δάσος . Επιστροφή ξενώνα.

Κυριακή 3η ημέρα Περιοχή όρους Ορλιακα

Εκπαιδευτική ενότητα 2
Πρώτες βοήθειες ( Κατάγματα - δείγμα φιδιών κλπ).
ΚΑΡ.Π.Α με τη χρήση ομοιώματος.
Rapell σε κάθετο πεδίο 15 μ. 1ον με χρήση πλήρη εξοπλισμού και 2ον με ελάχιστη χρήση υλικών ασφαλείας .
Διάφορες τεχνικές επιβίωσης.
Απονομή διπλώματος.

ΤΙΜΗ 160 € το άτομο
Διαφορά μονόκλινου + 50 €

ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ
Το πρόγραμμα 2 ημερών όπως άνω.
2 διανυκτερεύσεις σε δίκλινα δωμάτια με μπάνιο
2 πρωινά + 2 γεύματα μεσημέρι το ένα στο δάσος
Πλήρης Εξοπλισμός- Συνοδοί.
Αναμνηστικό μπλουζάκι.
Τζιπ ασφαλείας
Βεβαίωση συμμετοχής

Απαραίτητος ατομικός εξοπλισμός για την άνεση και την ασφάλειά σας
Χειμερινός ρουχισμός.
Μποτάκι
Αδιάβροχο
Μαχαίρι
Μικρό πριόνι
Σπίρτα η αναπτήρα
Οσοι επιθυμούν θα υπάρχει και η δυνατότητα κατασκήνωσης κοντά στον ξενώνα

Κατάθεση στον Αριθ Λογαρ ΑLPHA Τράπεζας

Ο Δ/ντής του Γραφείου

Απόστολος Διανέλλος
Δασοπόνος - Συγγραφέας
Πρώην Εκπαιδευτής Κ.Ε.Ο.Α.Χ
Στέλεχος σχολών ορειβασίας ΕΟΟΑ

Γραφείο Οδηγών Αγριας Φύσης
OVERLAND[REGISTERED SIGN]
Διοργάνωση εκδρομών περιπέτειας
Ορειβασία – Αναρρίχηση – Σκι – 4χ4
24620 85032 & 6977 77 2542
Γρεβενά . Email [Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]
Facebook : Overland Grevena

Στην ερώτηση "τι θα φάμε;", σε κατάσταση μεγάλης φτώχειας και σε κατάσταση απρόβλεπτης και δύσκολης επιβίωσης, ως συνήθως την απάντηση την δίνει το αίσθημα της πείνας και το έμφυτο ένστικτο της επιβίωσης.
Εδώ, θα επιχειρήσω να δώσω μερικές ιδέες - "συνταγές", για τι μπορούμε να μαγειρέψουμε, όταν "δεν έχουμε τίποτα" για να μαγειρέψουμε.

Φασολάκια χωρίς φασόλια: Βάλτε τις κλωστές και τις άκρες από τα φασολάκια που έχετε για πέταμα να βράσουν με νερό και λίγο αλάτι, Όταν το νερό αρχίζει να λιγοστεύει θα έχετε αποκτήσει ένα εξαίρετο χορτόζουμο. Κόψτε μέσα λίγα καροτάκια και μια πατατούλα.

Σέσκουλα πουρέ: καθαρίζετε και πλένετε τα χόρτα μέχρι να βράσουν με πολύ λίγο νερό σε σιγανή φωτιά. Όταν βράσουν τα απλώνετε σε μια πιατέλα και με ένα κοφτερό μαχαίρι τα κόβετε ψιλά ψιλά. Βάζετε στη κατσαρόλα μια δυο κουταλιές λίπος και όταν κάψει ρίχνετε τα χόρτα. Ανακατεύοντας προσθέτετε λίγο-λίγο γάλα. Ανακατεύεται διαρκώς και φτιάχνετε τον πουρέ σας.

Ντομάτες ωμές γεμιστές με ελιές, αγγουράκι, πιπεριά και μαϊντανό: Ανοίγετε τις ντομάτες προσθέτετε τα υλικά που σας αρέσουν και για να κάνετε εξοικονόμηση ηλεκτρικού ρεύματος σερβίρετε τις ντομάτες ωμές.

Πιλάφι με κιμά... χωρίς κρέας: Το κρέας αντικαθιστά η μελιτζάνα περασμένη από τη μηχανή του κρέατος ή μπλέντερ. Καβουρδίζετε το κρεμμυδάκι, ψιλοκόβετε μαϊντανό, προσθέτετε λίγο ντοματοπελτέ και το αφήνετε να δέσει. Ετοιμάζεται το πιλάφι σας και περιχύνετε με τη σάλτσα.

Ρεβιθόσουπα Αλέστε το ρεβίθι ωμό και κάντε το αλεύρι. Έτσι βράζει ευκολότερα, φτουράει περισσότερο και κάνετε και οικονομία αφού δεν πετάτε τα φλούδια.

Σούπα κουκουτσάλευρο Βάζουμε σε κατσαρόλα 5 ποτήρια νερό και ρίχνουμε με ένα ποτήρι κουκουτσάλευρο, δηλαδή αλεύρι από αλεσμένα κουκούτσια βρώσιμων φρούτων και καρπών ή από χαρούπια.  Ανακατεύουμε να διαλυθεί και το βράζουμε σε σιγανή φωτιά.

Στιφάδο χωρίς κρέας Ακολουθείται η γνωστή συνταγή για στιφάδο έχοντας αντικαταστήσει το κρέας με ξερά φασόλια ή κυδώνια ή κάστανα.

Τσουκνιδοκεφτέδες Ψιλοκόβουμε βρασμένες τσουκνίδες και κρεμμύδι και τα σοτάρουμε. Τα κρυώνουμε και τα πλάθουμε σε κεφτεδάκια. Αλευρώνουμε και τηγανίζουμε.

Πατατοκεφτέδες από πατατόφλουδες Πλένουμε καλά τις πατατόφλουδες, τις βράζουμε και τις λιώνουμε. Ρίχνουμε κρεμμύδι και πλάθουμε κεφτεδάκια. Αλευρώνουμε και τηγανίζουμε. 

Κεφτέδες από κοτσάνια κουνουπιδιού Λιώνουμε τα βρασμένα κοτσάνια κουνουπιδιού, προσθέτουμε τριμμένο κρεμμύδι και 2 κουταλιές αλεύρι. Πλάθουμε κεφτέδες, αλευρώνουμε και τηγανίζουμε. 


Σουβλάκια από ξερά φασόλια Βάζουμε αποβραδίς ξερά φασόλια στο νερό να μαλακώσουν. Τα βράζουμε σε αλατισμένο νερό και τα σουρώνουμε. Σε βαθύ πιάτο διαλύουμε αλεύρι και νερό να γίνει πηχτό κουρκούτι. Περνάμε τα φασόλια σε ξυλάκια, τα βουτάμε στο κουρκούτι και τα τηγανίζουμε. 


Αγκιναρόφυλλα τηγανητά Βράζουμε καλά τα αγκιναρόφυλλα και χύνουμε το ζουμί τους. Τα ξεφλουδίζουμε και τα σουρώνουμε. Τα βουτάμε στο αλεύρι και τα τηγανίζουμε. 


Πορτοκαλόφλουδες Οι αποξηραμένες πορτοκαλόφλουδες μπορούν να δώσουν ένα υπέροχο αρωματικό ρόφημα. 

Σαλιγκάρια: Παίρνουμε όση ποσότητα σαλιγκάρια έχουμε υπολογίσει για το φαγητό που θα μαγειρέψουμε.  Τα βάζουμε σε μια λεκάνη με μπόλικο νερό κρύο, και τα σκεπάζουμε με ένα άδειο πιάτο. Τα αφήνουμε  περίπου μισή ώρα. Το κάνουμε αυτό, γιατί μετά από λίγη ώρα τα σαλιγκάρια με την υγρασία θα ζωντανέψουν! Παρατηρούμε τα σαλιγκάρια: ορισμένα έχουν βγει από το κέλυφος τους και ορισμένα άλλα όχι. Όσα έχουν βγει είναι υγιή και έτοιμα προς μαγείρεμα. Όσα δεν έχουν βγει επιχειρούμε απαλά με το χέρι να αφαιρέσουμε την μεμβράνη τους, αν βγουν από το κέλυφος είναι υγιή και έτοιμα προς μαγείρεμα. ΠΡΟΣΟΧΗ: εάν και μετά την αφαίρεση της μεμβράνης δεν βγουν από το κέλυφος τους, σημαίνει ότι δεν ζουν και ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η κατανάλωσή τους! Στην συνέχεια τα βάζουμε σε καθαρό νερό και τα τρίβουμε αρκετά ανάμεσα στις παλάμες μας, έτσι φεύγουν και οι τελευταίες πιθανές ακαθαρσίες. Βάζουμε σε κατσαρόλα νερό, αφού βράσει τα ρίχνουμε μέσα και τα βράζουμε για 5 λεπτά. Τέλος τα ξεπλένουμε με αρκετό κρύο νερό. Σε μία κατσαρόλα βάζετε τα καθαρισμένα σαλιγκάρια και τα βράζετε για μία ώρα περίπου.

Αλεύρι: Εκτός από σιτάρι, καλαμπόκι και κριθάρι, αλεύρι μπορούμε να δημιουργήσουμε και  από ξυλοκέρατα, βελανίδια (ξεπικρισμένα), γκόρτσα, καθώς και από ξερά κουκούτσια βρώσιμων φρούτων. 
Ωραίο αλευρι φτιάχνουμε με έναν παλιό χειρόμυλο του καφέ. 

Καλό είναι, να μη ξεχνάμε ότι η μάνα γη πάντα έχει να δώσει ένα πιάτο φαΐ στα παιδιά της (αν δεν σκοτώνουμε τη... μάνα μας ή δεν την έχουμε θάψει κάτω από τα τσιμέντα όπως στις μεγαλουπόλεις).
Καλό είναι ακόμα, να θυμόμαστε τη φράση του Χριστού: «Κοιτάξτε τα πουλιά που δε σπέρνουν ούτε θερίζουν ούτε συνάζουν αγαθά σε αποθήκες, κι όμως ο ουράνιος Πατέρας σας τα τρέφει· εσείς δεν αξίζετε πολύ περισσότερο απ’ αυτά;» Τα πουλιά δεν σπέρνουν και δεν θερίζουν, αλλά ο Θεός τα ταίζει, τα φροντίζει. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να είμαστε τεμπέληδες Τα πουλιά δεν κάθονται και περιμένουν να ταϊστούν. Μαζεύουν έντομα και σκουλήκια, προετοιμάζουν τις φωλιές τους και νοιάζονται για τα μικρά τους.

Η ηλιακή ενέργεια και η χρησιμότητά της, δεν χρειάζεται συστάσεις. Αυτό που ίσως αξίζει να τονιστεί, είναι ότι σε καταστάσεις που η πρόσβασή μας στον ηλεκτρισμό είναι αδύνατη ή δύσκολη, η χρήση της ηλιακής ενέργειας γίνεται ανεκτίμητη! 
Είναι εξαιρετικά σημαντικό να έχουμε στη διάθεσή μας τη δυνατότητα τηλεφωνικής επικοινωνίας, φωτισμού, πρόσβασης στην ενημέρωση, πλοήγησης μέσω gps και πολλά άλλα, ειδικά αν βρεθούμε σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Οι δυνατότητες που μας δίνει η ηλιακή ενέργεια, εκτός του ότι μπορεί να είναι ζωτικής σημασίας σε κάποιες περιπτώσεις, επιδρούν θετικά και στη ψυχολογία, δίνοντας ένα αίσθημα μιας κάποιας "ασφάλειας" όταν δεν υπάρχει άλλη πρόσβαση στον ηλεκτρισμό.
Στις μέρες μας, είναι σχετικά εύκολη η απόκτηση μιας αξιόπιστης φορητής συσκευής ηλιακής ενέργειας που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες μας. Θεωρώ δε, μεγάλο προσόν την κατοχή μιας τέτοιας συσκευής "για ώρα ανάγκης". Πιστεύω ότι οι δύσκολες καταστάσεις στη ζωή μας, έρχονται πάντα απροειδοποίητα και παρά τη θέλησή μας και ουδείς θα ήθελε σε έκτακτες καταστάσεις να παρομοιάσει τον εαυτό του με τις βιβλικές "μωρές παρθένες". Η πεποίθησή μου αυτή, έχει δημιουργηθεί εμπειρικά. 

Στις παρακάτω φωτογραφίες, βλέπουμε 3 ηλιακές συσκευές να "εργάζονται" σε υπαρκτές συνθήκες έλλειψης ηλεκτρισμού και ανάγκης ρεύματος, 

Δείτε που βρίσκονται τα καταφύγια στην Αθήνα σε περίπτωση πολέμου (φωτογραφίες)
[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]
Εχει η Ελλάδα καταφύγια σε περίπτωση πολέμου; Πολλοί θα αναρωτήθηκαν σήμερα ακούγοντας τις σειρήνες που ακούστηκαν με αφορμή την άσκηση «Παρμενίων».
Η καταγραφή των καταφυγίων που ακολουθεί σε καμία περίπτωση δεν είναι επίσημη, αλλά είναι μία απλή παρουσίαση των χώρων που ενδεχομένως να είναι τα περίφημα καταφύγια. Στην Αττική υπάρχουν αρκετά υπόγεια αντιαεροπορικά καταφύγια της εποχής του Β΄ Παγκοσμίου. Στην Αθήνα (Λυκαβηττός, Αρδηττός, Πολύγωνο κ.α.), στον Πειραιά (Προφ. Ηλίας, Καστέλα, Δραπετσώνα κ.α.), στα νότια προάστια (Ελληνικό, Βούλα, Γλυφάδα), στα βόρεια (Κηφισιά, Παπάγου, Ψυχικό), στο Σούνιο, στη Ραφήνα. Ανάμεσα σ' αυτά τα καταφύγια υπάρχουν μερικά όπως της «Μεγάλης Βρετανίας», του Μεγάρου της Εθνικής Ασφαλιστικής, της Τραπέζης της Ελλάδος, του Μετοχικού Ταμείου Στρατού και το υπόγειο του Μεγάρου του Αρείου Πάγου.
Το 1999 υπολογιζόταν ότι στην Ελλάδα σώζονταν περίπου 200 δημόσια καταφύγια. Τα περισσότερα, όπως προκύπτει από την έρευνα που είχε κάνει το Έθνος, βρίσκονταν στο χείλος της κατάρρευσης, κι όμως έχουν ακόμη έντονα τα σημάδια του παρελθόντος με χαραγμένα συνθήματα στους τοίχους ή και παλαιά αντικείμενα.
Το κτίριο της οδού Κοραή 4
Στο κτίριο της οδού Κοραή 4, της Εθνικής Ασφαλιστικής, στα δύο υπόγεια (έξι μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης) οι μηχανικοί Ε. Κριεζής και Α. Μεταξάς είχαν κατασκευάσει τα πιο σύγχρονα αντιαεροπορικά καταφύγια, με μεταλλικές πόρτες (γερμανικής προέλευσης) που έκλειναν αεροστεγώς, αλλά και επικοινωνία μεταξύ των 2 ορόφων με εσωτερικό κλιμακοστάσιο. Στην Κατοχή εγκαταστάθηκαν στο μέγαρο διάφορες υπηρεσίες των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής και η Kommandatur και τα υπόγεια αντιαεροπορικά καταφύγια μετατράπηκαν σε φυλακές. Στους χώρους αυτούς κρατήθηκαν πολλοί έλληνες πατριώτες , ενώ πέρασαν πολλοί έλληνες πολίτες κάθε ηλικίας, μέχρι και παιδιά 14 ετών, για ασήμαντα παραπτώματα. Σε όλη την έκταση των τοίχων του δευτέρου και σε περιορισμένο τμήμα του πρώτου υπογείου οι κρατούμενοι έγραφαν ή χάραζαν με όποιο αιχμηρό αντικείμενο είχαν στη διάθεσή τους μηνύματα, ονόματα, χρονολογίες και σχέδια, κληροδοτώντας στις επόμενες γενιές ανεξίτηλη την ιστορική μνήμη. Οι Γερμανοί έβαφαν επανειλημμένα τους τοίχους, οι οποίοι κάθε φορά ξαναγέμιζαν με μηνύματα.
Το υπόγειο καταφύγιο του Λυκαβηττού
Η στρατιωτική βάση του Λυκαβηττού κατασκευάστηκε πριν από τον πόλεμο του '40 και περιλάμβανε καταφύγιο αλλά και θέσεις πολυβολείων λαξευμένες στο βράχο. Κατά τον πόλεμο χρησιμοποιήθηκε από τους Γερμανούς, ενώ μετά την απελευθέρωση παρέμεινε σε λειτουργία ως το 1970, κι έπειτα εγκαταλείφθηκε. Το υπόγειο καταφύγιο του Λυκαβηττού κατασκευάστηκε γύρω στο 1936, κοντά στη σπηλαιοεκκλησιά των Αγ. Ισιδώρων. Εκτείνεται σε βάθος 100 μέτρων μέσα στο βράχο, διαθέτει δύο εισόδους, και είναι μεγαλύτερο και σε καλύτερη κατάσταση από το γνωστότερο μα εγκαταλειμμένο καταφύγιο του Αρδηττού. Συντηρημένο, φρεσκοβαμμένο, αλλά με φανερά τα σημάδια του χρόνου, με ρεύμα, τουαλέτες και λουτρά. Οι εγκαταστάσεις του περιλαμβάνουν επίσης: δύο μεγάλες αίθουσες και άλλες μικρότερες, διαδρόμους, πολυβολείο (φωλιά πολυβόλου), αποθηκευτικούς χώρους, συσκευές και αγωγούς εξαερισμού, δεξαμενές, πίνακες και διακόπτες ηλεκτρικού, τηλεφωνικό κέντρο της εποχής του.

Και οι δύο είσοδοι, καταλήγουν στην κεντρική μεγάλη αίθουσα όπου και στεγάστηκε το Αρχηγείο Αντιαεροπορικής Άμυνας για τις ανάγκες του πολέμου του 1940. Πιο συγκεκριμένα, η αρχική χρήση του ήταν στρατιωτική και ξεκίνησε όταν εγκαταστάθηκε εκεί το 1936 ή 1937 η Υπηρεσία Επιτήρησης Συναγερμού Αέρος Θαλάσσης και ο Σταθμός Ασυρμάτου, της διεύθυνσης Ραδιοτηλεγραφικής Υπηρεσίας του Πολεμικού Ναυτικού. Σήμερα ο χώρος ανήκει στην υπηρεσία ΠΣΕΑ (Πολιτική Σχεδίαση Εκτάκτων Αναγκών) του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη (πρώην Δημοσίας Τάξεως).
Το καταφύγιο του Αρδηττού
Το καταφύγιο του Αρδηττού επιτάχθηκε από τους Γερμανούς κατά τη διάρκεια του πολέμου και με το τέλος του χρησιμοποιήθηκε σαν ορμητήριο των αντιστασιακών. Επί βασιλείας Παύλου αποτέλεσε βασιλικό καταφύγιο και ίσως εξαιτίας αυτού στη συνείδηση του κόσμου να επικράτησε η αντίληψη πως επικοινωνεί υπογείως με τα βασιλικά ανάκτορα.
Καταφύγιο Επτανήσων και Πιπίνου στην Κυψέλη
Στην πολυκατοικία των οδών Πιπίνου και Επτανήσων στην Κυψέλη, που χτίστηκε το 1938 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Λεωνίδα Μπόνη για την οικογένεια του εφοπλιστή Βούλγαρη, υπάρχει ένα ευρύχωρο υπόγειο καταφύγιο που μπορεί να φιλοξενήσει 63 άτομα και αποτελείται από μία κεντρική αίθουσα, δύο τουαλέτες, μία κουζίνα, ένα πλυσταριό και δύο μικρότερους βοηθητικούς χώρους.
Τα καταφύγια Βούλας – Γλυφάδας

Στα υπόγεια των εγκαταστάσεων του ΠΙΚΠΑ στη Βούλα υπάρχει καταφύγιο σε πάρα πολύ καλή κατάσταση, Διαθέτει διπλή είσοδο (και διπλή έξοδο) προς τους υπόγειους θαλάμους και διαδρόμους, οκτώ δωμάτια και δύο τουλάχιστον φωλιές για πολυβόλα. Τα τοιχώματα είναι κατασκευασμένα από λιθοδομή (πέτρα), ενώ η αψιδωτή (καμπυλωτή) οροφή από σκυρόδεμα (μπετόν). Κοντά στην έξοδο υπάρχει εγκατάσταση μιας τριπλής ανοικτής δεξαμενής νερού, υπάρχει πεπαλαιωμένη ηλεκτρική εγκατάσταση και ίχνη υδραυλικής εγκατάστασης.

Στην ίδια ευρύτερη περιοχή αλλά μέσα στα όρια της Γλυφάδας, υπάρχει ένα ακόμη (δίδυμο) καταφύγιο της εποχής του 1940. Το καταφύγιο της Γλυφάδας είναι σχεδόν πανομοιότυπο με αυτό της Βούλας, λίγο όμως μεγαλύτερο και εντελώς εγκαταλειμμένο και αφρόντιστο.

Το υπόγειο καταφύγιο του λόφου «Οχυρού» της Ραφήνας
Η ιστορία του οχυρού και του υπόγειου καταφυγίου της Ραφήνας ξεκινά την πρώτη Μαΐου του 1941 με την είσοδο των Γερμανών στην περιοχή, οι οποίοι κατασκεύασαν οχυρωματικά έργα για την επίβλεψη του παρακείμενου λιμένα στο λόφο Παναγίτσα που βρίσκεται νοτιοδυτικά από το κέντρο της πόλης της Ραφήνας και αποτελεί φυσική προέκταση των νοτιοανατολικών παρυφών του Πεντελικού όρους. Σήμερα καλύπτεται από πευκόφυτο δάσος που ονομάζεται Δάσος Οχυρό.
Για την ακρίβεια, πάνω στο λόφο δημιουργήθηκαν ανοικτές θέσεις πυροβόλων, αποθήκες, δεξαμενές, ορύγματα, καταλύματα και υπόγειες στοές. Παρόλο που κατασκευάστηκαν στις αρχές της δεκαετίας του '40, οι σήραγγες και οι αίθουσες διατηρούνται σε εξαιρετικά καλή κατάσταση. Οι Γερμανοί έφυγαν από τη Ραφήνα στις 12 Οκτωβρίου του 1944, αφού φρόντισαν πρώτα να πάρουν τα πάντα από το λόφο του οχυρού, και φεύγοντας να τον ανατινάξουν. Η μεγάλη αυτή έκρηξη κατέστρεψε μεγάλο μέρος του, με αποτέλεσμα να μείνει μόνο ό,τι βλέπουμε σήμερα περπατώντας στο λόφο: ορύγματα, τάφροι, φυλάκια και οχυρωματικά έργα κάτω από τα δέντρα, αλλά και το υπόγειο αυτό καταφύγιο. Οι τσιμεντένιες στοές του έχουν μείνει ανέπαφες από την έκρηξη, αφήνοντάς μας ένα ακόμη αττικό δείγμα υπόγειας οχυρωματικής αρχιτεκτονικής του Β΄ Παγκοσμίου.
Διαθέτει τρεις εισόδους, η μία από τις οποίες, η κεντρική, είναι κλειδωμένη με βαριά πόρτα και πάνω είναι γραμμένο «ΚΑΤΑΦ. 2-3». Η ακριβής τοποθεσία του είναι στη Δραπετσώνα, απέναντι από τις δεξαμενές του Βασιλειάδη στο λιμάνι και δίπλα ακριβώς από την Πυροσβεστική. Είναι ένα αρκετά μεγάλο σύμπλεγμα υπόγειων διαδρόμων, που αποτελείται από δύο παράλληλες βασικές στοές και άλλες μικρότερες που τις συνδέουν μεταξύ τους, κάθετα προς αυτές, ενώ υπάρχουν και άλλες που είναι τυφλές (καταλήγουν σε βράχο). Υπάρχουν εσωτερικές μεταλλικές πόρτες και μερικά σημεία διαμορφωμένα και χτισμένα με σύγχρονα τούβλα. Στο μεγαλύτερο μέρος τους οι γαλαρίες αυτές είναι λαξευμένες σε βράχο και μάλιστα σε κάποια σημεία πολύ σαθρό, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα μεγάλα τμήματα της οροφής να έχουν σε διάφορες θέσεις καταπέσει, καθιστώντας την πρόσβαση αρκετά επικίνδυνη – ίσως να επρόκειτο για στοές παλιού λατομείου. Την εποχή του Μεταξά που άρχισαν να κατασκευάζονται τα καταφύγια (τέλη δεκαετίας του 1930), ανακατασκευάστηκε και το συγκεκριμένο, μέρος των στοών του οποίου σήμερα είναι επενδυμένες από οπλισμένο σκυρόδεμα και διαθέτουν παλαιές εγκαταστάσεις φωτισμού και ύδρευσης. Υπάρχει μια μικρή μεταλλική υδατοδεξαμενή, που συνδέεται με ένα σωλήνα τροφοδοσίας, κι έναν άλλο που καταλήγει σε μια βρύση. Επίσης, παλαιές εγκαταστάσεις ηλεκτροδότησης στα τσιμεντένια τοιχώματα.
Το διώροφο εγκαταλειμμένο καταφύγιο της Καστέλας
Kαταφύγιο, κρυμμένο στο κέντρο της Καστέλας, που φαίνεται να έχει κατασκευαστεί την εποχή του Μεταξά. Η ιδιαιτερότητά του είναι η εξής: είναι ισόγειο διώροφο, αλλά και υπόγειο ταυτόχρονα, έχοντας κατασκευαστεί στα πρανή ενός υψώματος. Το συγκεκριμένο καταφύγιο καλύπτει σχετικά μικρή επιφάνεια (γι' αυτό και διώροφο) αλλά διαθέτει υδραυλικές εγκαταστάσεις και ρεύμα (βρύσες, τουαλέτες, φωτισμός), που βρίσκονται σε πολύ κακή όμως κατάσταση σήμερα, ερειπωμένα και κατεστραμμένα.Σκάλες συνδέουν τα δύο κύρια επίπεδα μεταξύ τους, αλλά και άλλους συγκεκριμένης σημασίας χώρους του επάνω ορόφου, που βρίσκονται λίγο ψηλότερα (WC, δεξαμενή νερού).
Το υπόγειο πολεμικό καταφύγιο του Προφήτη Ηλία
Ένα άλλο υπόγειο πολεμικό καταφύγιο που κατασκευάστηκε για τις ανάγκες του Β΄ παγκοσμίου βρίσκεται στον λόφο του Προφήτη Ηλία. Είναι ένα μικρό αντιαεροπορικό καταφύγιο, χωρίς ιδιαίτερα μεγάλους χώρους, αφού στην ίδια περιοχή υπάρχει και το προηγούμενο της Καστέλας, με το οποίο μοιάζουν κατασκευαστικά (όχι αρχιτεκτονικά), αλλά αυτό εδώ δεν διατηρεί τις εγκαταστάσεις του (υδραυλικά, ηλεκτρικά κλπ.). Τα τοιχώματα των στοών του είναι λιθόκτιστα και η οροφή τους τοξωτή από μπετόν. Στους υπόγειους διαδρόμους καταλήγουν περίπου 50 σκαλοπάτια, που οδηγούν γύρω στα 10-12 μέτρα κάτω από την επιφάνεια.







Πηγές: urbanspeleology.blogspot.gr, inprecor.gr, seisaxthia.wordpress.com, ethnos.gr